Trong không khí thắng lợi của chiến dịch Biên giới Thu - Đông 1950, tháng 2/1951, Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng được tiến hành ở Việt Bắc đã quyết định công khai hoạt động và lấy tên Đảng Lao Động Việt Nam.

Với tinh thần đó, tháng 7/1951, đại hội Đảng bộ huyện Nghĩa Đàn lần thứ V đã diễn ra trong ba ngày tại làng Đông, xã Nghĩa Tiến. Đại hội nhấn mạnh công tác vận động quần chúng và chỉ đạo các xã thực hiện nghiêm chỉnh chính sách thuế nông nghiệp và các loại thuế khác do chính phủ ban hành, động viên thanh niên, nhân dân hăng hái đi bộ đội, dân công phục vụ cuộc kháng chiến đang phát triển mạnh trong toàn quốc, nhất là cho chiến trường Bình - Trị - Thiên và chiến trường chính Bắc Bộ.

Sau chiến thắng Biên giới Thu - Đông 1950, cuộc kháng chiến của nhân dân ta chuyển sang giai đoạn phản công. Từ năm 1951 đến năm 1953 trên các chiến trường, quân và dân ta liên tiếp giành nhiều thắng lợi lớn. Tiếp sau những thắng lợi đó, Trung ương Đảng và Chính phủ ta quyết định mở cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954.

Để góp phần đưa cuộc kháng chiến tiến lên giành thắng lợi, Trung ương đã giao cho hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa mở đường chiến lược 15A nối liền mạch máu giao thông đường thủy, đường bộ giữa Liên khu IV, Liên khu III, Liên khu V và biên giới Việt Lào, tạo điều kiện cho vùng hậu phương Thanh - Nghệ - Tĩnh phát huy đến mức cao nhất nhiệm vụ cung ứng nhân tài, vật lực cho tiền tuyến. Ngoài nhiệm vụ trên, Trung ương còn giao cho Nghệ An đảm nhận công tác hậu cần cho những đơn vị chủ lực từ các chiến trường Bình - Trị - Thiên và Lào về xây dựng, củng cố lực lượng, chuẩn bị tham gia chiến cuộc Đông Xuân 1953 - 1954 và cùng tỉnh Thanh Hóa phục vụ chiến dịch Trung Lào.

Đến tháng 10/1953, xã Mai Thọ được chia tách thành 3 xã (Nghĩa Lợi, Nghĩa Thọ và Nghĩa Lạc). Xã Nghĩa Lợi chính thức ra đời và phát triển đến ngày nay.

 Việc thành lập xã Nghĩa Lợi là một sự kiện chính trị có ý nghĩa trọng đại, đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử phát triển của xã nhà. Phát huy vai trò của bộ máy chính quyền mới, chi bộ Đảng đã tích cực vận động nhân dân thi đua lao động sản xuất, tăng cường cung cấp lương thực thực phẩm, thuốc men và quân số cho chiến trường. Trước tiên, xã tiến hành hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và cải tạo quan hệ sản xuất.

Sau khi xã Nghĩa Lợi ra đời, chi bộ Mai Thọ cũng được tách ra thành các Đảng trực thuộc, Đảng bộ xã Nghĩa Lợi cũng được thành lập, số lượng đảng viên gồm có 42 đồng chí. Ngay sau đó, Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ (1953 - 1955) Đảng bộ xã Nghĩa Lợi cũng được tổ chức. Ban thường vụ Đảng ủy gồm:

  1. Đồng chí Hoàng Công Quynh - Bí thư

2. Đồng chí Lê Xuân Năng - Chủ tịch UBKCHC⁽¹⁾

3. Đồng chí Lê Hữu Năng  - Phó chủ tịch UBKCHC

 Đại hội Đảng bộ lần đầu tiên ở Nghĩa Lợi đã trở thành một sự kiện lịch sử quan trọng, một mốc son mới và trọng đại trong công tác Đảng của Nghĩa Lợi. Đại hội đã bàn bạc chi tiết tình hình và nhiệm vụ cụ thể giai đoạn 1954 - 1955, đây là giai đoạn mà cuộc kháng chống thực dân Pháp đã bước sang giai đoạn quyết định: quân và dân ta thực hiện tổng phản công chiến lược Đông - Xuân năm 1954.

Thực hiện phong trào “Mùa đông binh sĩ”, nhân dân xã nhà tích cực tham gia hội, giúp những binh sĩ bị nạn. Qua các đợt phát động “Đảm phụ quốc phòng” (năm 1949), “Ủng hộ bộ đội địa phương”, “Lúa khao quân” (năm 1950), và “Công trái quốc gia” bằng thóc (năm 1951), hiến điền (năm 1952)…, tinh thần yêu nước của nhân dân Nghĩa Lợi ngày được phát huy. Các chỉ tiêu trên giao Nghĩa Lợi đều hoàn thành vượt mức một lần nữa nói lên tinh thần yêu nước của nhân dân Nghĩa Đàn nói chung và nhân dân Nghĩa Lợi nói riêng trước yêu cầu của quốc gia, dân tộc. Đặc biệt, trong những năm 1952 - 1953, một số thương binh về làng được các mẹ trong Hội mẹ chiến sỹ đón nhận, chăm sóc tận tình đã thắt chặt hơn tình quân - dân.

          Với ý chí “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, trải qua 9 năm chiến đấu gian khổ và hy sinh, sau 56 ngày đêm “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt, máu trộn bùn non, gan không núng, chí không mòn”, ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ - nổ lực cuối cùng của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ ở Đông Dương hoàn toàn thất bại. Hiệp định Giơnevơ được ký kết, chấm dứt gần 100 năm xâm lược và thống trị nước ta (1858 - 1954) của thực dân Pháp. Ngày 7/5/1954 trở thành một mốc son lịch sử hào hùng của dân tộc trong sự nghiệp đấu tranh chống ngoại xâm. Chiến thắng Điện Biên Phủ là thiên anh hùng ca chói ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng, lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Đây là “lần đầu tiên trong lịch sử, một nước thuộc địa nhỏ yếu đã đánh thắng một nước thực dân hùng mạnh. Đó là thắng lợi vẻ vang của nhân dân Việt Nam…”

          Cùng với đồng bào cả nước, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân xã Nghĩa Lợi tràn ngập trong niềm vui chiến thắng. Mọi người đều tự hào vì trong thắng lợi chung ấy có một phần công sức, mồ hôi, xương máu và cả nước mắt của mình. Tổng kết cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Nghĩa Lợi với vị trí, vai trò là hậu phương của cuộc kháng chiến đã phát huy cao truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng để xây dựng, bảo vệ vùng tự do và đóng góp sức người, sức của phục vụ cho tiền tuyến. Trong thời gian xâm lược nước ta, thực dân Pháp đã 10 lần ném bom vào địa phận của xã, mở nhiều đợt càn quét làm 20 người chết, 15 người bị thương, 20 ngôi nhà bị cháy. Cùng tham gia chống Pháp, với đồng bào cả nước, Nghĩa Lợi có 5 người con đã hy sinh, 100 bộ đội, 75 người tham gia thanh niên xung phong, 40 đi dân công hỏa tuyến và 85 người tham gia dân quân du kích. Xã đã đón nhận 25 thương binh tập kết ra Bắc, phát động hũ gạo nuôi quân được 30 tạ, phục vụ cho kháng chiến 179 tạ thóc và 35 mẫu ruộng. Những thành tích ấy càng thôi thúc cán bộ, đảng viên và nhân dân Nghĩa Lợi quyết tâm vượt lên mọi khó khăn, thử thách để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ trong xây dựng và bảo vệ quê hương ở những giai đoạn sau này. Âm vang chiến thắng Điện Biên Phủ thúc dục mọi người, mọi nhà phấn đấu hơn nữa để đưa xã nhà tiến nhanh, mạnh trên những chăng đường tiếp theo.